Η Σύρος ενδέχεται να αντιμετωπίσει το επόμενο διάστημα ένα πολύ σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα, που θα επηρεάσει τη ζωή μας: ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) οδεύει προς πλήρωση, συνεπώς η διαχείριση των σκουπιδιών θα καταστεί εξαιρετικά δύσκολη. Το πώς φτάσαμε εδώ, συζητήθηκε σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου (24.2) σε θέμα που έθεσε η δημοτική μας παράταξη.

Σύντομο ιστορικό: Το 2009 ξεκινήσαμε τη μαζική ανακύκλωση στη Σύρο θέτοντας στους συμπολίτες μας δύο στόχους: (α) το γενικό όφελος για τους φυσικούς πόρους του πλανήτη (β) την επιμήκυνση της διάρκειας ζωής του ΧΥΤΑ. Τονίζαμε μάλιστα ότι ειδικά αυτό το δεύτερο θα είχε άμεσες και ορατές συνέπειες, επιβραβεύοντας τις προσπάθειες όλων στο νησί. Κι αυτό γιατί ο ΧΥΤΑ, ένα ακριβό έργο που είχε μόλις ολοκληρωθεί, θα είχε χωρίς ανακύκλωση διάρκεια ζωής κάτω από μια δεκαετία.

Η ανταπόκριση των κατοίκων της Σύρου ήταν πρωτοφανής -και συγκινητική. Ήδη από την πρώτη πλήρη χρονιά ανακύκλωσης (2010) κατόρθωσαν να περάσουν πρώτοι στην κατά κεφαλή απόδοση πανελλαδικά. Οι αριθμοί του 2010: 3.635 τόνοι ή 175 κιλά ανά κάτοικο (!) μόνο για τα υλικά συσκευασίας (χαρτί, πλαστικό, γυαλί). Συν όλα τα υπόλοιπα (ελαστικά, μπαταρίες, ηλεκτρικές συσκευές κ.ά.).

Η επίδοση του νησιού μας έγινε θέμα στις αθηναϊκές εφημερίδες και ο δήμος μας βραβεύτηκε από δημόσιους και κοινωνικούς φορείς (υπουργείο Περιβάλλοντος, Δίκτυο Δάφνη). Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνα τα χρόνια, ως και το 2014, ο όγκος των ανακυκλώσιμων ήταν τόσο μεγάλος που ο αρμόδιος φορέας (το Συλλογικό Σύστημα ΕΕΑΑ) που πλήρωνε τη μεταφορά τους στα Κέντρα Διαλογής στην Αττική (με νταλίκα και πλοίο), αναζητούσε διαρκώς τρόπους να περιορίσει το αναπάντεχα υψηλό κόστος.

Τα επόμενα όμως χρόνια η ανακύκλωση μειώθηκε δραματικά. Την πενταετία 2015-2019 προωθήθηκαν στα Κέντρα Διαλογής μόλις ~860 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας ετησίως, κατά μέσο όρο (ανακύκλωση μείον επιστρεφόμενο υπόλειμμα). Θυμίζω, από 3.635 το 2010. Την επόμενη τετραετία (2020-2023) βελτιώθηκαν στους ~1.050 τόνους ετησίως. Ως αποτέλεσμα πάντως, ο ΧΥΤΑ γέμισε με μεγαλύτερη ταχύτητα ακυρώνοντας μερικώς τη συλλογική προσπάθεια των πέντε πρώτων χρόνων.

Αυτή τη στιγμή ο ΧΥΤΑ είναι ουσιαστικά κορεσμένος (φωτογραφία). Στην πρόσφατη συνεδρίαση ενημερωθήκαμε ότι ως έχει, δεν θα μπορεί να δέχεται απορρίμματα μετά το καλοκαίρι. Σχεδιάζεται μια προσωρινή «λύση» για 2-3 χρόνια ακόμα, έως ότου κατασκευαστεί νέο κύτταρο. Τόσο τα τεχνικά – ποιοτικά στοιχεία όσο και το χρονοδιάγραμμα είναι ασαφή. Με ενδεχόμενο να ζήσουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις που έχουμε δει μόνο σε άλλα νησιά και άλλους τόπους: σκουπίδια να γίνονται πακέτα και να αποθηκεύονται, να παρασύρονται από τη βροχή ή να διαρρέουν τα υγρά τους στο υπέδαφος.

Υπάρχουν κι άλλα σοβαρά ζητήματα, που σχετίζονται με το γεγονός ότι ο δήμος μας έχει απολέσει τη διαχείριση του ΧΥΤΑ του, που έχει πλέον περιέλθει στα χέρια ενός περιφερειακού φορέα. Αλλά εδώ περιορίζομαι στο άμεσο: τον κορεσμό του κυττάρου. Στο δημοτικό συμβούλιο ζητήσαμε τη δημιουργία μια μόνιμης επιτροπής που θα επισκεφθεί το χώρο και θα ενημερωθεί για τις συνθήκες και την προοπτική λειτουργίας. Μιλάμε για κάτι απολύτως αυτονόητο, που όμως δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί.

Εκεί είμαστε σήμερα. Φυσικά θα επανέλθουμε.